Віктар Сямашка: беларускі андэграўнд 70-х і інтуітыўныя імправізацыі

Маякоўскі колісь заўважыў, што хімік, які ведае толькі хімію, і хімію ведае дрэнна.

Віктар Сямашка — журналіст, славуты радыёперадачай пра беларускую музыку «Новая зямля». І флейтыст авангарднага гурта «Князь Мышкін». А яшчэ выдаў кнігу вершаў «Марыя S».

Віктар Сямашка на канцэрце. Фота Кацярыны Безмацерных для Generation.bY.

Беларускія гіпі 70-х

«Новая зямля», аўтарскі праект Сямашкі, выходзіць на радыё Unistar шточацьвер у 21.00. І кожны выпуск непаўторны, пра беларускіх бардаў, альбо пра фольк, альбо пра андэграўнд. За тры гады жыцьця перадачы больш за 120 выпускаў выйшла! Віктар атрымлівае лісты з Нью-Ёрка, Варшавы і розных беларускіх гарадоў. Аўдыторыя ў перадачы надзвычай стракатая і зьменлівая — ад старых мэляманаў да студэнтаў — бо кожны новы выпуск непадобны да папярэдняга.

Унікальны цыкль «Беларускі андэграўнд 60-х — 70-х» выходзіў у эфір напачатку 2008 года. Колісь на месцы цяперашняга Палаца Рэспублікі у Менску тусаваліся каляровыя бітнікі і гіпі. І менавіта ў беларускай сталіцы прайшоў першы ў Саюзе фэстываль біт-ансамбляў. Бунтарскія запісы The Doors, The Rolling Stones, The Animals дасягалі ў тыя часы і Менску. А асабліва натхнёныя стваралі ўласную музыку.

«Каб сабраць запісы, узяць інтэрвію ў удзельнікаў, было паўтары гады працы. Спачатку я пазнаёміўся зь Яўгенам Канавалавым — напрыканцы 60-х — 70-х ён быў афіцыйна прызнаны лепшым гітарыстам сярод маладых музыкаў. Адзін з першых пачаў граць блюз, рок-н-рол, хард-рок у Беларусі. У яго шмат старых запісаў захавалася. А потым я хадзіў ад чалавека да чалавека, пытаўся. Гэтую музыку, дарэчы, можна спампаваць на «Тузіне гітоў», а ў краме ў Акадэміі навук ёсьць кружэлка-самвыдат.»

У Віктара вельмі мілагучнае вымаўленьне па-беларуску. Як распавядае, вучыў самастойна:

«Гэта частка самаадукацыі, самаразьвіцьця. З беларускай мовай я знаёмы зь дзяцінства. Ня ўсе памятаюць, але калісьці і БТ было на беларускай мове. Мая маці выкладала у Акадэміі мастацтваў, а там усе падчас адраджэньня і пазьней гутарылі па-беларуску. Шмат дапамог інтэрнэт, сайт «размаўляй са мной па-беларуску». Але я шмат яшчэ памылак раблю.»

Музыка як духоўны акт

І ўсё ж першаснае для Віктара Сямашкі не журналістыка. Першаснае — заняткі музыкай. Колісь Віктар граў у «Нагуалі», цяпер застаўся гурт «Князь Мышкін», які завецца гуртом інтуітыўнай імправізацыі. Кожны канцэрт, сьцьвярджае Віктар, як нейкі духоўны акт. Бо галоўнае ў інтуітыўнай імправізацыі — самавыказваньне і свабода:

«Ты канцэнтруесься і пачынаеш выдаваць цуды нават для сябе! У поп-музыцы можна пайсьці на кампраміс, а тут, у інтуітыўнай імправізацыі, найменшы кампраміс. Галоўнае — самавыказваньне, самавыяўленьне, свабода. Зараз разам са Зьмітром Падбярэскім робім кампазыцыю паводле паэмы Янкі Купалы «На куцьцю». У свой час гэты твор быў забаронены. Зьміцер яго прачытаў, а мы запісалі музыку. Будуць уставачкі такія — недзе пад словамі, недзе між словамі. Выкарыстоўвалі флейту, дуду, клярнэт, гітару.»

А што да тэндэнцыяў у беларускай музыцы наагул, якія маеце назіраньні?

«Зараз музыкам, на мой погляд, цікава знаходзіць нейкія новыя гучаньні, новыя гармоніі, адыходзіць ад надакучлівых драйвовых гітар. Мне б хацелася, каб людзі ішлі на экпэрымэнты. Я граў у «Нагуаль», цяпер — у «Князь Мышкін». Цяжка знайсьці гурты падобныя. Ну, і застою зараз у беларускай музыцы не адчуваецца, як тое было калісьці.»

Ёсьць у Віктара выдадзены зборнік вершаў «Марыя S». Ды прызнаньня ён як у паэзіі, так і ў музыцы ня дужа прагне. Анатацыю на кніжку пісаў сам Рыгор Барадулін, але выдаў яе Віктар, толькі каб адну дзяўчыну ўразіць.

«Мая кніжка выйшла накладам усяго 500 асобнікаў, і палова зь іх у мяне дома ляжыць. Выдаў, каб уразіць адну дзяўчыну. Я зразумеў, што мой галоўны цэнзар — пан Бог», — прызнаецца музыка-журналіст. Дома ляжыць шмат запісанай музыкі, але пускаць яе ў сьвет, па Віктару, зусім неабавязкова.

Вось такі ёсьць на сьвеце Віктар Сямашка. Імправізуе на флейце. Сабраў унікальную калекцыю беларускага андэграўнду. Аздабляе радыё Unistar адзіным беларускамоўным праектам у этэры.